Daty zmian czasu w 2041 roku

Z zimowego na letni

Zmiana czasu z zimowego (astronomicznego) na letni nastąpi w nocy z soboty na niedzielę 31 marca 2041 r. .

Wskazówki zegarów przestawiamy z godziny 2:00 na 3:00 w nocy, czyli o jedną pełną godzinę do przodu.

Marzec
2041
Pt Sb N Pn Wt
29 30 31 1 2
Wskazówka zegara przesuwana do przodu

Przestawianie zegarów i samo stosowanie czasu letniego wywołują rozmaite kontrowersje oraz mogą być kłopotliwe w życiu codziennym. Najbardziej uciążliwa bywa wiosenna zmiana z czasu astronomicznego na letni — zanim przyzwyczaimy się do wcześniejszego wstawania, może minąć kilka dni. Na pocieszenie można dodać, że wiosenne i letnie popołudnia zyskują wówczas dodatkową godzinę światła słonecznego. Jesienią natomiast wracamy do czasu zimowego (astronomicznego), co w praktyce oznacza godzinę snu więcej, co bywa przyjemne zwłaszcza dla śpiochów.

Z letniego na zimowy

Zmiana z czasu letniego na zimowy (astronomiczny) nastąpi w nocy z soboty na niedzielę 27 października 2041 r. (to ostatni weekend października) .

W tym przypadku cofamy wskazówki zegarów z godziny 3:00 na 2:00 w nocy, czyli o jedną pełną godzinę do tyłu.

Październik
2041
Pt Sb N Pn Wt
25 26 27 28 29
Wskazówka zegara przesuwana do tyłu

Jesienią wracamy do czasu astronomicznego, potocznie zwanego zimowym. Dodatkowa godzina rano zwiększa ilość światła w miesiącach zimowych, co może ułatwić poranne wstawanie.

Coraz więcej urządzeń elektronicznych (telefony, komputery, tablety, smartwatche) dokonuje zmiany automatycznie, dzięki czemu nie musimy sami pamiętać o przestawieniu zegara. Kłopotliwsze bywa raczej dostosowanie naszego wewnętrznego, biologicznego zegara do nowej godziny snu i pobudki. Wiosenna zmiana jest częstszym przedmiotem narzekań, ale jesienny powrót do czasu zimowego zazwyczaj bywa lżej odczuwalny. W końcu dodatkowa godzina snu w weekend to zawsze miły akcent.

Skąd te zmiany?

Czas letni wprowadzono w celu efektywniejszego wykorzystania światła słonecznego. Przesunięcie wskazań zegara o godzinę do przodu sprawia, że zachód Słońca następuje później, a popołudnia i wieczory wiosną i latem są dłużej skąpane w słońcu.

Z kolei czas zimowy to nic innego jak czas lokalny zgodny z czasem geograficznym. Przy jesiennej zmianie cofamy zegar o godzinę, co oznacza m.in. więcej światła o poranku w sezonie jesienno-zimowym.

W które dni roku następuje zmiana czasu?

W Unii Europejskiej przejście na czas letni odbywa się w ostatnią niedzielę marca o godzinie 1:00 czasu uniwersalnego (UTC). Powrót do czasu zimowego ma miejsce w ostatnią niedzielę października o 1:00 UTC, kiedy to zegary cofamy o godzinę.

W Polsce

Zmiana czasu w Polsce regulowana jest kolejnymi rozporządzeniami Prezesa Rady Ministrów. Obecnie (stan na 2025 r.) obowiązuje rozporządzenie z 14 marca 2022 r. w sprawie wprowadzenia i odwołania czasu letniego środkowoeuropejskiego w latach 2022–2026 (Dz.U. 2022 poz. 743).

Na mocy przepisów, zmiana z czasu zimowego na letni oznacza przesunięcie wskazań zegarów z godziny 2:00 na 3:00 (początek obowiązywania czasu letniego), zaś powrót do czasu zimowego wymaga cofnięcia wskazań z godziny 3:00 na 2:00.

Od kilku lat w Unii Europejskiej pojawiają się propozycje zniesienia zmiany czasu i pozostania przy jednym — bądź to letnim, bądź zimowym — przez cały rok. Decyzje jednak są przekładane na kolejne lata i do tej pory (2025 r.) nie wprowadzono jednolitych zmian w tym zakresie na terenie UE.

Zmiany czasu na świecie

Początki

Niemcy byli jednymi z pierwszych, którzy wprowadzili czas letni podczas I wojny światowej — od 30 kwietnia do 1 października 1916 r. Ich główną motywacją była oszczędność węgla wykorzystywanego do wytwarzania energii elektrycznej, niezwykle potrzebnej w czasie wojny. Niedługo potem podobne rozwiązania przyjęto w Wielkiej Brytanii i innych krajach europejskich. W Rosji zmianę czasu wprowadzono w 1917 r., a w Stanach Zjednoczonych w 1918 r.

W Polsce zmiany czasu stosowano okresowo. Czas letni obowiązywał w latach 1916–1919, 1940–1949, 1957–1964 oraz nieprzerwanie od 1977 roku.

Obecnie

Ponad stuletnia tradycja stosowania czasu letniego sprawiła, że w dalszym ciągu funkcjonuje on w wielu państwach na świecie. Szacuje się, że około 70 krajów — w tym większość europejskich — praktykuje dziś zmianę czasu. Z drugiej strony istnieje wiele państw (zwłaszcza w Afryce i Azji), które w ogóle nie stosują tego rozwiązania. Przykładowo Rosja, Turcja, Białoruś, Armenia, Gruzja, Islandia, Azerbejdżan oraz Kazachstan zrezygnowały z regularnych zmian w ostatnich latach.

W wielu miejscach świata decyzja o stosowaniu czasu letniego wciąż budzi kontrowersje, ponieważ zyski w jednych obszarach (np. turystyka, handel) kontrastują z niedogodnościami i potencjalnymi skutkami zdrowotnymi.

Kontrowersje wokół stosowania czasu letniego

Idea wprowadzenia czasu letniego opiera się na uzyskaniu godziny światła słonecznego więcej popołudniami kosztem jego braku porankami. Ta dodatkowa jasność popołudniowa może pozytywnie wpływać m.in. na bezpieczeństwo w ruchu drogowym [1], aktywność fizyczną czy turystykę. Z drugiej strony, rolnictwo oraz inne branże zależne od światła rano bywają poszkodowane.

Wątpliwe oszczędności

Jednym z głównych argumentów zwolenników zmiany czasu jest oszczędność energii elektrycznej. Argumentuje się, że dłuższe popołudnia oświetlane światłem słonecznym redukują konieczność włączania lamp. Jednakże część badań (np. raport amerykańskiego National Bureau of Economic Research z 2008 r.) wskazuje, że zyski wieczorne mogą być równoważone przez większe zużycie energii rano (oświetlenie, ogrzewanie, klimatyzacja).

Paradoksalnie, zmiany czasu mogą powodować wzrost zużycia paliwa samochodowego. Ludzie chętniej spędzają czas wolny poza domem w dłuższe, jasne popołudnia, co często wiąże się z dojazdami i tym samym — większym zużyciem paliwa. Na tym zarabiają m.in. branże rozrywkowe, turystyczne i handlowe, korzystające z wydłużonej aktywności ludzi.

Negatywny wpływ na zdrowie

Badania pokazują, że przesunięcie zegarów o godzinę do przodu w marcu wiąże się ze wzrostem ryzyka wystąpienia zawałów serca w poniedziałek i wtorek po zmianie — nawet o 10% [6, 7]. Prawdopodobnymi przyczynami są niedobór snu oraz zaburzenie rytmu dobowego. Z kolei jesienna zmiana (cofnięcie o godzinę) może mieć odwrotny efekt, dając organizmowi dodatkowy czas na sen.

Aby złagodzić skutki wiosennej zmiany, zaleca się przestawienie budzika o pół godziny wcześniej w sobotę i niedzielę przed zmianą. Dzięki temu nasz biologiczny zegar ma więcej czasu na adaptację, co minimalizuje zmęczenie w poniedziałkowy poranek.

Wpływ zmian czasu na produktywność pracowników

Prace naukowe wskazują, że przejście na czas letni może obniżyć produktywność w pierwszych dniach roboczych po zmianie [5]. Wynika to głównie z niedoboru snu — osoby przyzwyczajone do stałego cyklu dobowego nagle tracą około 40 minut snu w noc poprzedzającą pierwszy dzień roboczy, co przekłada się na spadek koncentracji i efektywności.

Ciekawostki

Zmiana czasu może prowadzić do zaskakujących sytuacji. Przykładowo, w czasie cofania zegarów jesienią możliwe jest, że bliźniak, który urodził się pierwszy, będzie miał oficjalny czas narodzin późniejszy od brata urodzonego kilka minut po nim. Jeśli pierwszy przyszedł na świat o 2:55, a drugi 10 minut później, to na skutek cofnięcia zegara druga godzina narodzin mogłaby zostać zapisana jako 2:05, zamiast 3:05. Z drugiej strony, podczas zmiany z czasu zimowego na letni wiosną między 2:00 a 3:00 „nie ma” formalnie żadnych narodzin.

Niezgodności związane ze zmianą czasu mogą mieć też nieoczekiwany wpływ na wydarzenia polityczne i militarne. W 1999 roku w Izraelu udaremniono zamach, gdy ładunki wybuchowe zostały ustawione według czasu letniego obowiązującego na Zachodnim Brzegu Jordanu, podczas gdy w Izraelu obowiązywał już czas zimowy. W rezultacie bomby eksplodowały o godzinę za wcześnie, zabijając samych zamachowców.

W Stanach Zjednoczonych w latach 50. i 60. XX wieku brak jednolitej regulacji prowadził do chaosu. W jednym roku w stanie Iowa obowiązyło aż 23 różne terminy przejścia na czas letni! Pasażerowie długodystansowych autobusów musieli przestawiać zegarki nawet kilkukrotnie w trakcie jednej podróży [4].

Co ciekawe, zmiany czasu stosuje się też na Antarktydzie, ale z zupełnie innych względów. Stacje badawcze działają tam głównie w czasie zgodnym z państwem, które je finansuje i zaopatruje. Jeśli dany kraj przechodzi na czas letni (lub go odwołuje), to stacja również stosuje się do tych samych reguł, by ułatwić komunikację, dostawy i koordynację prac.

  • [1] Susan A. Ferguson; David F. Preusser; Adrian K. Lund; Paul L. Zador; Robert G. Ulmer. „Daylight saving time and motor vehicle crashes: the reduction in pedestrian and vehicle occupant fatalities”. American Journal of Public Health. 1995.
  • [2] Myriam B.C. Aries; Guy R. Newsham. „Effect of daylight saving time on lighting energy use: a literature review”. Energy Policy. 2008;36(6):1858–1866.
  • [3] Na podstawie informacji PAP.
  • [4] http://www.webexhibits.org/daylightsaving/k.html
  • [5] Wagner, D. T., Barnes, C. M., Lim, V. K. G., & Ferris, D. L. „Lost Sleep and Cyberloafing: Evidence From the Laboratory and a Daylight Saving Time Quasi-Experiment”. Journal of Applied Psychology, Feb. 2012.
  • [6] Janszky, Imre, and Rickard Ljung. „Shifts to and from daylight saving time and incidence of myocardial infarction”. New England Journal of Medicine 359.18 (2008): 1966-1968.
  • [7] University of Alabama at Birmingham. „Heart attacks rise following daylight saving time.” ScienceDaily. ScienceDaily, 7 March 2012. (www.sciencedaily.com/releases/2012/03/120307162555.htm).